Đọc Chậm 17/5: HỌC GÌ, LÀM GÌ KHI AI VÀ ROBOT ĐANG CƯỚP VIỆC? (P1)
Market theme: Đình chiến thuế quan, gói chi ngân sách Mỹ, và hạ bậc tín nhiệm
Tuần qua là một tuần có nhiều chủ đề.
Một câu chuyện nhiều bạn quan tâm trên Facebook mình liên quan đến cái gọi là “AI hiring freeze”, nôm na là doanh nghiệp dừng tuyển người và cắt nhân sự do tác động của AI.
Câu chuyện thứ hai là câu chuyện thị trường phản ứng ra sau với pha đình chiến Mỹ-Trung, gói ngân sách của ông Trump, và việc cắt giảm hạn mức tín nhiệm của Mỹ.
Cái post như bên dưới.
Sau 2 cái post về quỹ đầu tư dừng tuyển người vì AI, Microsoft sa thải 6000 anh em vì AI, rồi cái post bên dưới về sự gia tăng của khó khăn kinh tế toàn cầu do xu thế dân số thay đổi, các công ty sẽ muốn cut cost, dùng AI và robot để thay nhân viên (dù chất lượng đi xuống), thì nhiều bạn hỏi mình nên học gì, làm gì để không thất nghiệp.
Thật ra một đứa bạn cũng hỏi mình, vì nó cũng đang quan sát chuyện bà con cho con đi học trường quốc tế 1,x tỷ đồng/năm mà giờ không biết học xong thì sao khi mà AI nổi lên. Có đáng đầu tư vậy không?
Mình vẫn đang mày mò câu trả lời, nhưng mình chia sẻ với các bạn một số quan sát. Đây là những thứ mà mình thấy các tổ chức mình trực tiếp làm, tham gia vào tuyển dụng đang cần, và trả rất cao để lấy (có thể x2, x3 lương bình quân).
1) BIẾT KIẾN THỨC THẬT
Rất nhiều bạn có thể sẽ ngạc nhiên vì thời đại AI rồi ai cần kiến thức nữa, hỏi là ra. Sai lầm chết người là chỗ này.
Thứ nhất, như cái hình bên dưới cho thấy, bạn cứ dựa vào AI, không biết thì hỏi, thì bạn hơn gì nó, thậm chí thua nó. Hai, là AI hiện tại vẫn chém gió khá nhiều (nếu bạn hiểu về các con AI phổ biến dựa trên LLM hoặc ít phổ biến hơn, bạn sẽ hiểu vì sao). Mà bạn không có kiến thức thật, không biết nó chém đúng hay sai, copy sản phẩm đem nộp thì ... tiêu rồi.
Muốn có kiến thức thật là trong đầu bạn phải có kiến thức của bạn sẵn, thì như cái hình, não bạn mới bắt đầu kết nối nó lại theo một cái con đường suy luận nào đó, nếu nó đủ logic và thỏa đáng, thì thành bí quyết ("insight") mà các tổ chức cần.
Không thì thành "conspiracy theory" đi chém gió lùa gà vì nó nghe hay cũng được (như cuốn Chiến tranh tiền tệ của Song Hong Bin, với nhiều người vẫn tin vào những tổ chức truyền thuyết trong đó).
Và điều thú vị là với AI cũng có thể chỉ ra những vấn đề của cuốn đó, thì nhiều người vẫn tin vào đó. Và nhiều người trong số đó lại chính là những người bảo "có gì cần thì hỏi AI". Những người đó nhiều khả năng sẽ là trong số bị loại ra khỏi cuộc chơi high skill jobs đầu tiên.
Trong thời đại AI, mình có thể nói bạn là trong số hơn 100 PhD applications bọn mình nhận được và trong gần 300 hồ sơ apply vào làm một junior analyst của quỹ mình advise, bọn mình tuyển 2 bạn chỉ vì các bạn ấy có "real knowledge". Và một lý do khác nữa, đáng ngạc nhiên, là vì rất ít bạn có "human skills", nghĩa là đi nói chuyện đàng hoàng với đồng nghiệp, cấp trên và khách hàng. Cái này bữa nào mình viết (có cái mình hứa, 2 năm rồi chưa viết vì nhiều cái khác để viết :))) )
Và một kỹ năng khác nữa là khả năng lắng nghe, suy luận logic, nắm bắt được luận điểm và mục tiêu của đối phương, cũng như KHẢ NĂNG ĐẶT CÂU HỎI. Đây là điểm mấu chốt 2.
2) KHẢ NĂNG ĐẶT CÂU HỎI, là cốt lõi.
Bạn xài AI thì AI skills đầu tiên là khả năng ra đầu đề, đặt câu hỏi. Vậy việc đầu tiên bạn phải phân tích được vấn đề, mô tả, chia nhỏ vấn đề thành những "tasks" mà AI có thể làm và reasoning được, cũng như biết nó sai chỗ nào.
Ví dụ, sếp mình bữa cà phê chém gió với mình chỉ ra 1 case là con AI chém gió về tác động chuẩn mực IFRS 15 (cho bạn nào không rõ, là chuẩn mực ghi nhận doanh thu "Revenue from Contracts with Customers") lên một công ty bảo hiểm sai tè le. Nhưng sau khi cụ ngồi cụ phân tích cầu trả lời của nó, cụ break ra thành từng câu nhỏ và hỏi nó từng phần, thì nó bắt đầu nói đúng.
Tương tự, một trong những bất ngờ lớn mà anh em làm research ở đại học và anh em làm bank nói mình, AI không có khả năng nhận diện covenants trong debt contracts, chỉ nhận ra được 20% (trong khi human trình độ Bachelor phải nhận diện được ít nhất 80% trúng).
Nghĩa là những tasks chuyên sâu chuyên ngành, AI chịu chết vì không ai dạy và cho data train.
Đây là một ví dụ về người xài AI có skill bà con cần. 1 người giỏi và người ta cần, khác với một bạn sẽ không có job chính là ở đây. Cụ sếp mình sẽ mang cái case đó vào lớp dạy, cho thấy AI nó không làm được gì, và sẽ cần tiếp cận thế nào để "uốn" nó cho đúng.
Vấn đề là
1) CỤ CÓ KIẾN THỨC THẬT, BIẾT AI SAI Ở ĐÂU (cụ nằm trong thành phần góp ý chỉnh sửa IFRS 15!)
2) CỤ HIỂU RÕ QUI TRÌNH, VÀ DO ĐÓ CÓ THỂ ĐẶT CÂU HỎI ĐỂ CHỈNH AI.
Bà con hay nói kỹ năng đặt câu hỏi là kỹ năng mềm. Cái đó đúng, và skill đó nhiều trường tư, trường quốc tế hay chém gió là mình dạy ngon. Nhưng mà thật ra nền tảng của kỹ năng đặt câu hỏi tốt lại là kiến thức cứng nha quí vị. Dạy skill đặt câu hỏi xong rồi chả có kiến thức nền vững thì biết cái gì để mà bắt đầu hỏi. Hỏi xong người ta trả lời rồi cũng có biết đúng hay sai đâu.
3) HUMAN SKILLS Mình nói ở trên rồi, nhưng vụ này nên để cho 1 cái post khác, nếu mình rảnh viết, vì có những case đụng vô té ghế, mà mình nghĩ chính mấy em phải được dạy tốt hơn mình rất nhiều.
Sau này ngồi với một cụ O60 đã nghỉ hưu của trường mình, đang làm advisor cho một tổ chức giáo dục tư ở UK, mình mới sáng ra một số thứ.
Nói cách khác, bạn có thể được dạy để trở nên GIẢ VỜ BIẾT ĐIỀU (presentation skills, khả năng viết email gửi sếp, đồng nghiệp, đối tác mà họ không vác ghế quay lại phang, giả vờ là một người làm việc nhóm năng động), nhưng bạn lại không thể BIẾT ĐIỀU. Vì bạn thiếu khả năng hiểu, lắng nghe và thấu cảm.
Nhiều tổ chức giáo dục tập trung train cái số 3 này, là soft skills, nhưng không phải train là có thể tốt được. Và nguy hại hơn, mấy bạn train làm sao ra mà anh em nó chống đối, thách thức đồng đội, chơi game chính trị văn phòng nhiều hơn là làm việc nhóm. 😁
Và một cái mình thấy cũng ghê ghê, là nhiều uni và trường đang chuyển focus qua dạy cho các bạn soft skills nhiều vì cho rằng hard skills (kiến thức) sẽ bị AI thay thế. Sự thật thì mình nhận ra những cái job trả lương cao cần hard skills nhiều lắm mấy bạn ơi, vì lý do như trên mình chỉ ra, đừng có tưởng tượng ra.
Bác sĩ chỉ con bot mổ, coder kêu con bot code, quant trader/researcher kêu con bot tự chạy simulation, researcher kêu nó chạy modelling, đều cần 1 thứ. HỌ PHẢI BIẾT MẤY CÁI ĐÓ LÀM ĐÚNG HAY SAI và CẦN THÌ CAN THIỆP trong 20s để dọn dẹp tàn cuộc của bot (đang xuất hiện đầy ra).
Thành phần làm được việc thật sự này luôn cần, và luôn chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ được train ra. Số mà biết lơ mơ luôn rất đông. Và số không biết gì luôn chiếm 10-20% số được train ra (nhờ cheating các kiểu, giờ có bot tỷ lệ này còn đông nữa).
Những người mất việc hiện nay, phần đông là thật ra đang làm những cái chuyện mà đúng ra phải bị thay từ lâu mà chưa tìm ra lý do để thay. Còn người làm được việc vẫn được cần lắm, bot thay không nổi đâu.
Và người làm được việc mà có "human skills" thì còn ít hơn.
Nhiều bạn trẻ bây giờ, bà con cứ tưởng là giỏi "human skills", giỏi "công nghệ", giỏi kiến thức hơn thế hệ trước, nhưng thật ra không phải. Một số lấy những case thành công rồi chỉ ra "các em trẻ rất giỏi". Nhưng thật ra, đó đều là bias của mạng xã hội, tập trung về phía 10-15% top. Ở phía còn lại, rất nhiều bạn đang bị nhóm trên bỏ xa và chật vật xoay sở.
Trước đây khoảng cách giữa 2 nhóm này không rộng, vì ai cũng không có điều kiện hơn nhau nhiều. Hiện tại, khoảng cách như một đại dương vậy dù nhiều người cứ đồn "trên mạng có hết". Trong khi đa số người nói câu đó có khi chưa bao giờ thật sự biết search những tài liệu trúng về 1 chủ đề trên mạng, và chưa bao giờ học xong 1 lớp MOOCs. Tại vì người đã học rồi sẽ biết cái giới hạn của "trên mạng có hết". Trên mạng có mọi thứ, bao gồm những "kiến thức rác", và số này có còn nhiều hơn kiến thức đúng.
KẾT TẠM
Hiểu một cách nôm na, học gì làm gì mà
1) Có job adverts - bạn đăng ký 1 cái trang tuyển dụng, coi người ta đang tuyển người lương cao làm cái gì.
2) Trong số các job đó, bạn học gì liên quan cũng được, miễn là khi bạn có thể đứng trước một đám chuyên gia lão thành 20-30 năm trong nghề, trình bày một vấn đề trong 15-20 phút, trả lời chất vấn (không ai cho bạn xài bot, chưa kể không biết nó trả lời đúng hay sai), xong rồi đám lão thành đó quay lại nhìn sếp bạn, nói "weldone", hoặc gật đầu đồng ý, để sếp bạn có thể mỉm cười mãn nguyện và tự hào, thì bạn không thể thiếu job được.
Trong tuần qua mình có 2 lần như vậy, 1 lần là với PhD student của mình, một là với 1 bạn junior staff do mình mentor.
Nhưng đồng thời, trong cùng lứa, đã có những bạn PhD rời đi vì không qua nổi annual review, cũng có những junior staff bị cắt ngang và đổi người ngay giữa hiệp pitch sau 10 phút coffee break (đi roadshow bà con luôn có back-up plan, bạn đừng tưởng bạn được giao đánh tiên phong là người ta không thay bạn được, và tất nhiên sau đó cho cơ hội bạn lần 2 hay không là tùy ngày thường bạn ăn ở).
Dù đã thành công, thì bạn phải đủ khiêm tốn và tinh ý để nhận ra cái hậu trường sau đó sẽ là nhiều thành công chốt deal sau đó, và ngay cả cái màn trình diễn xuất sắc của bạn, thật ra là sếp đã làm rất nhiều cái hậu trường, và phần thương lượng chốt deal là sếp quyết định 90% (dù cái công sức ổng làm chỉ là 10% thời gian bỏ ra cho một bữa tối hay một buổi đánh golf trước và sau cái presentation). Cái presentation của bạn dù bỏ ra nhiều tuần chuẩn bị, chỉ là 1 phần nhỏ trong tổng thể show diễn của cả tổ chức.
Bạn vẫn quan trọng, bạn như tài năng trẻ Saka hay sút ra ngoài mấy trái quyết định vậy. Bạn luôn cần mấy ông bô lão kia support cho bạn cơ hội ra sân. Và may mắn luôn quan trọng để có các cơ hội ra sân đó.
Nếu bạn thấy đời bạn chưa đủ đen tối, hãy nhớ những câu này:
"The light at the end of the tunnel has been turned off due to budget cuts.""Người tàn ác thường sống thảnh thơi."
Bonus các bạn cái hình thống kê của Bloomberg là Microsoft đang đuổi ai
MARKET THEME TUẦN NÀY: ĐÌNH CHIẾN THUẾ QUAN, GÓI CHI NGÂN SÁCH MỸ, VÀ HẠ BẬC TÍN NHIỆM
Đình chiến thuế quan - “Tariff pivot”
Market tuần qua của Mỹ và toàn cầu đi theo theme chung là “Tariff pivot”, hiểu nôm na là “quay xe thuế quan” hoặc “đình chiến thuế quan”.
Đầu tuần thì Mỹ-Trung đều công bố giảm thuế qua 115% cho lẫn nhau, Mỹ giảm thuế cho Trung Quốc từ 145% về 30%, và Trung giảm thuế cho Mỹ từ 125% về 10%.
Con số thuế quan này gây bất ngờ cho giới phân tích vì đa số kỳ vọng giảm về 60% là tốt, thậm chí 50%. Điều này cho thấy 2 nước đã phải hạ mặt bằng xuống rất thấp để có thể đáp ứng tiêu chí đàm phán của đối phương.
Điều này đối với cả 2 nền kinh tế Mỹ-Trung đều là tin tốt, phản ánh vào giá cổ phiếu với một tuần trăng mật quay xe thuế quan đầy lạc quan với Tesla và Nvidia là những winner lớn trong nhóm cổ phiếu vốn hóa cao của Mỹ.
Ở phía báo chí Trung Quốc, WSJ và Bloomberg đều đăng nhiều bài cho rằng đây là thắng lợi của ông Tập.
Bất kể những phân tích đó có bị thiên lệch hay không, có một điểm chung là tất cả các bài báo đó là nhận định rằng ông Tập đã giành được nhiều chiến thắng quan trọng ở nội địa sau pha đối đầu này với ông Trump. Ví dụ là bài này của AFR: Xi emerges stronger after US trade deal
Đây không nhất định là tin tốt cho các nước láng giềng vì nó khiến cho ủng hộ chính trị của ông Tập mạnh hơn để mạnh dạn hơn với những xung đột biên giới.
Trước mắt thì thuế suất hiệu lực vào Mỹ sau việc tạm dừng thuế quan 90 ngày với các nước và đình chiến thuế quan với Trung Quốc đã đẩy thuế suất hiệu lực xuống thấp trở lại, từ trên 23% xuống còn khoảng 14%. Tuy nhiên, mức này vẫn cao hơn thuế suất thực hiệu lực bình quân trước khi ông Trump nắm quyền.
Vấn đề là với mức thuế suất chỉ như vầy, thì khiến doanh nghiệp mang sản xuất về Mỹ là không hề dễ.
Vì vậy mà doanh nghiệp Mỹ nhiều khả năng chỉ dọn đồ từ Trung Quốc đi nước khác chứ không về Mỹ, và tuyên bố cam kết đầu tư vào Mỹ kiểu làm vui lòng ông Trump. Hết nhiệm kỳ thì vẫn đi bên ngoài sản xuất những thứ rẻ bên ngoài. Điển hình là vụ Apple dọn đồ qua Ấn và ông Trump “không hài lòng”. Nhưng đem về Mỹ sản xuất thì Apple làm gì còn lời, cổ đông Apple sẽ không hài lòng.
Thế trận thương chiến vì vậy sẽ phải tiếp tục sau một thời gian đình chiến, và Trung Quốc đang chuẩn bị cho điều này khi đang đi vòng qua sau lưng Mỹ ở Mỹ-Latin và đồng thời đang tiếp cận EU, một ông cũng đang tỏ ra cứng rắn với Mỹ trong đàm phán.
Điều mà 90 ngày đình chiến này làm được là tạo ra cho ông Tập và ông Trump thời gian để giải quyết nhiều vấn đề nội bộ. Vấn đề của Mỹ và Trung đều lớn như nhau.
Nhiều bạn chú ý đến thương chiến mà không chú ý rằng các mức thuế quan mà ông Trump muốn liên quan mật thiết đến một vấn đề khác: nợ công của Mỹ, chính sách giảm thuế, giảm chi tiêu chính phủ trong khi vấn muốn duy trì tăng trưởng kinh tế của ông Trump.
Điều này dẫn đến một theme thứ hai trong tuần qua: gói ngân sách của ông Trump, mà ông gọi là Big Beautiful Bill.
“Big, Beautiful Bill” bị chặn lại ở quốc hội Mỹ
Tax foundation có một cái tóm tắt Bill khá đầy đủ ở đây, còn nếu bạn muốn version ngắn dễ hiểu thì ở đây.
Một vài điểm chính:
Dự luật dài 1.116 trang được gọi là "One Big Beautiful Bill Act".
Cắt giảm thuế trị giá hơn 5 nghìn tỷ USD
Gia hạn vĩnh viễn các khoản cắt giảm thuế thu nhập cá nhân từ năm 2017.
Miễn thuế cho tiền tip, làm thêm giờ và lãi suất vay mua ô tô sản xuất tại Mỹ.
Tăng một số mức khấu trừ thuế và tax credit.
Tăng giới hạn khấu trừ thuế tiểu bang và địa phương (SALT) lên 30.000 USD.
Vì phải chi đống tiền này ra, nên phải cắt chi tiêu chỗ khác, đáng chú ý là 2 nhóm
Cắt giảm khoảng 880 tỷ USD từ chương trình Medicaid trong vòng 10 năm
Loại bỏ các khoản tín dụng thuế cho năng lượng sạch từ thời chính quyền Biden.
Dự luật vấp phải sự phản đối từ cả Đảng Dân chủ và một số thành viên Đảng Cộng hòa, đặc biệt là về các cắt giảm đối với Medicaid và các chương trình xã hội khác.
Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) ước tính khoảng 8,6 triệu người có thể mất bảo hiểm y tế nếu dự luật được thông qua.
Tác động lên ngân sách, ngay với chỉ cái bill hiện tại, nếu không chỉnh sửa gì theo yêu cầu của một số đại biểu Cộng Hòa, sẽ tạo ra thâm hụt lớn hơn thị trường kỳ vọng.
In fiscal 2019, federal outlays totaled $4.45 trillion, or 20.6% of gross domestic product. This year, according to the Congressional Budget Office’s January 2025 projection, total outlays will be $7.03 trillion, or 23.3% of GDP. That’s a 58% increase over six years. The CBO projects federal outlays will total $89.3 trillion across fiscal 2026-35.
Một số nghị sĩ Cộng Hòa đòi cắt giảm chi tiêu thêm nhiều nữa để cân bằng ngân sách thêm, vì nếu không thì Mỹ sẽ phải tăng vay nợ thêm (gần như là không thể tránh khỏi).
No one can accurately predict the dynamic economic effects of changes in tax law, tariffs and the current trade war. But by repealing the automatic tax increase, adding $1.5 trillion in additional tax cuts, pumping around $340 billion into additional border and defense spending, and reducing other spending by at most $1.5 trillion, the One Big Beautiful Bill will almost certainly add to our deficits and debt.
Cho bạn dễ hình dung thì Tax Foundation có 1 cái tóm tắt tác động. Về căn bản, đây là ông Trump bơm 1 cục tiền cho một khu vực tư nhân để tạo thêm việc làm thông qua cắt giảm các loại thuế, tăng tax credit, và hi vọng qua đó kích thích chi tiêu tiêu dùng cũng như đầu tư của doanh nghiệp.
Tuy nhiên, tác động lên ngân sách thì rõ ràng: chắc chắn thâm hụt tăng thêm.
Và đương nhiên thì ngay sau đó là Moody’s đã tận dụng cơ hội cắt ngay xếp hạng tín nhiệm của Mỹ (điều mà được cho là chậm chân hơn 2 đối thủ và chưa tìm ra cơ hội). Nhưng 2 ông kia còn có thể cắt tiếp.
Một số nhà phân tích cố gắng đánh giá rằng Mỹ không cần phải lo sợ quá chuyện này (cái này là thật vì nhiều quỹ từ hồi bị quýnh te tua sau khi Mỹ bị cut ratings hồi 2011 đã điều chỉnh mandate để không phải bán trái phiếu Mỹ.
Tuy nhiên, nó không phủ nhận được một vấn đề: Nợ công của Mỹ sẽ là vấn đề dài hạn trong nhiều năm tới. Và một cách công bằng, đây không phải là vấn đề chỉ do ông Trump gây ra. Nhưng chính sách của ông Trump, sẽ khiến cho giới phân tích về nợ công và thị trường trái phiếu không yên tâm.
Ở một góc độ nào đó, tình hình này sẽ khiến đồng đôla Mỹ mất đi độ tin cậy thêm nữa trong mắt giới đầu tư, và họ cần nắm tài sản dự phòng khác, và các ngân hàng trung ương cũng vậy. Vàng vì vậy, về dài hạn, vẫn sẽ có support. Một số loại tài sản thực có nhu cầu cao và ổn định trước lạm phát như bất động sản, cũng như tài sản số large cap, có nguồn cung giới hạn như bitcoin sẽ được support luôn.
Về mặt tác động, view của một số nhà quản lý tài sản thì đây là một “tin xấu có mức độ vừa phải”
Tất nhiên cũng có những người bi quan hơn.
Một số view khác ở đây: Wall Street Strategists React to Moody’s US Credit Rating Cut
Quay lại đánh thuế các nước
Để cân bằng với những áp lực này, ông Trump sẽ phải quay lại bàn đàm phán và hi vọng thu được những lợi ích từ thuế quan cao hơn và mang sản xuất về Mỹ.
Trump says US will unilaterally set new tariff rates for scores of countries
"Chúng tôi sẽ gửi thư cho một số đối tác thương mại của mình để đơn phương áp đặt các mức thuế quan mới, cho thấy Washington thiếu năng lực để đạt được các thỏa thuận thương mại cá nhân."
"Không thể đáp ứng số lượng người muốn gặp chúng tôi."
"Đồng thời, chúng tôi có 150 quốc gia muốn thực hiện một thỏa thuận, nhưng bạn không thể gặp nhiều quốc gia như vậy."
"Tại một thời điểm nhất định trong hai hoặc ba tuần tới, tôi nghĩ Scott và Howard sẽ gửi thư về cơ bản để cho mọi người biết – nó sẽ rất công bằng – nhưng chúng tôi sẽ cho mọi người biết họ sẽ phải trả bao nhiêu để kinh doanh tại Hoa Kỳ."
"Một thuế quan phổ quát 10% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu từ nước ngoài vẫn được giữ nguyên."
"Các giám đốc điều hành tại Walmart cho biết trong tuần này rằng công ty bán lẻ Mỹ sẽ phải bắt đầu tăng giá vào cuối tháng này do chi phí thuế quan cao."
Đây có lẽ là lần đầu tiên ông Trump thực sự thừa nhận về những hạn chế trong năng lực đàm phán với một đống quốc gia. Và trong những tuần tới chúng ta sẽ dần thấy các tác động đang dần hiện rõ đối với các doanh nghiệp và quan hệ thương mại quốc tế.
Và cho đến lúc này, chúng ta vẫn không biết rằng mấy bức thư này sẽ điều chỉnh như thế nào với mức thuế suất hiện đã được công bố và delay.
Cho đến cuối tuần qua, thị trường vẫn đi theo cửa tăng bất chấp một số tín hiệu kinh tế không tốt, vì điều đáng chú ý nhất là pha quay xe của ông Trump kéo theo pha quay xe của một loạt bank lớn về nhận định “suy thoái”.
Như mình từng nhiều lần duy trì quan điểm, mình không thấy dấu hiệu suy thoái đến lúc này, còn ai nói tương lai sẽ có thì cũng không khác thầy bói nói về hôn nhân của người ta sau 20 năm. Chúng ta chỉ có thể biết được rủi ro, bất định trong tương lai, nhưng không thể phán rằng “sẽ suy thoái”.
Trước khi Moody’s cắt hạn mức tín nhiệm Mỹ, dân tình vẫn đang rất lạc quan. Qua tuần sau, chúng ta sẽ biết điều chỉnh kỳ vọng đến đâu.
Một vấn đề có thể thấy rõ, là tình hình vĩ mô Mỹ và triển vọng kinh tế toàn cầu không mấy sáng sủa. Nhưng nói nó đen thui như suy thoái là quá sớm.
Có điều, với triển vọng như vậy, mà đẩy lên 5,900-6,500 điểm SP500 thì chắc chắn là valuation sẽ quay lại căng cứng. Tuy nhiên, thị trường không trade dựa vào valuation hay nền kinh tế, mà vào trend dòng tiền và tâm lý nhà đầu tư, nhất là tỷ trọng nhỏ lẻ ngày một tăng.
Vì vậy cho dù thị trường hưng phấn quá đà, định giá quá đà, thì có khi mất cả 1-2 năm rồi mới điều chỉnh. Chúng ta không thể biết được. Cái chúng ta biết là tâm lý đầu tư bây giờ đang ở mức tốt hơn so với triển vọng vĩ mô, nhưng mà nó mất bao lâu để điều chỉnh cho phù hợp (thậm chí nó cứ kéo hoài cho đến khi vĩ mô tốt lên thì cũng không ai biết được).
Mỹ có một số lá bài để kéo dài câu chuyện này. Một là lãi suất cao quá, phải xuống. Hai là thị trường lao động vẫn còn chắc tay. Ba là cash các quỹ quá nhiều, cả trong và ngoài Mỹ. Ước tính cash trong các quỹ Mỹ khoảng đâu đó 11 nghìn tỷ, và ngoài Mỹ khoảng 12-15 nghìn tỷ. Nếu 1/3 số này phải tung ra mua hàng, thì giá gì cũng lên.
Khi nào họ mua thì chúng ta cũng không biết luôn.
Nên đôi khi có những thứ lên giá nó không hợp lý, nhưng có “cơ sở”, lãnh đạo ECB mới nói. Nếu nhà đầu tư chọn đẩy giá đồng Euro lên, dù tình hình kinh tế nát như tương tàu, thì tại sao nhà đầu tư cổ phiếu Mỹ không thể mua cổ phiếu Mỹ dù triển vọng kinh tế xấu hơn so với đầu năm?
Để bạn hình dung câu chuyện về thuế quan và ngân sách rõ hơn, Tuổi Trẻ Cuối Tuần tuần này đã đăng 1 bài của mình về chiến lược kinh tế ba bước của ông Trump. Bài chưa có online, khi nào có thì mình sẽ share.
Vì ở trên đã giới thiệu kèm nhiều bài viết và trích dẫn, mình không giới thiệu thêm bài đọc khác nữa. 2 tấm hình hay trong tuần này mình chọn như bên dưới. Nó cho mình thấy sự tương phản của thế giới, trong cùng 1 tuần. Tùy vào góc nhìn của bạn, bạn sẽ thấy bi quan, lạc quan, tình hình đang tốt lên hay xấu đi.
Bạn nào chưa đăng ký Đọc Chậm mà muốn qua năm mới có mấy bài như vầy để đọc cuối tuần thì có thể đăng ký ở bên dưới nha, hổng tốn tiền.