Đọc Chậm Cuối Năm 2024: Nên Học Nâng Cao Chuyên Môn Hay Học Đầu Tư?
Bạn đang là người có một công việc và có một số tiền tiết kiệm. Bạn đang suy nghĩ làm cho tiền đẻ ra tiền, để nhanh được “tự do tài chính”. Và cách để đạt được điều đó là đi đầu tư để lúc bạn ngủ thì “tiền vẫn làm việc để tạo ra tiền” giống như mấy ông bác sĩ chơi cổ phiếu hoặc bác sĩ chơi trái phiếu.
Nhưng đầu tư thì không phải cứ tự nhiên cầm tiền là ra đầu tư được. Mua cái gì, mua bao nhiêu, giữ bao lâu là những câu hỏi không dễ dàng mà bạn phải trả lời. Thế là bạn phải lò mò học đầu tư (tự học hoặc đi học). Nếu không, chỉ nghe lời người ta chỉ thì rất dễ bị như vầy
Là bác sĩ, anh không có kiến thức cũng như thời gian tìm hiểu các sản phẩm tài chính. Qua giới thiệu của công ty chứng khoán, anh mua bảy tỷ đồng trái phiếu một doanh nghiệp bất động sản với lãi suất hấp dẫn, 12% mỗi năm.
Giờ muốn bán lại cho công ty chứng khoán đã phân phối trái phiếu theo "cam kết mua lại" họ từng hứa hẹn, anh nhận được hồi đáp phải chờ tìm người mua, không biết ngày nào có thể mua lại. Điều đó đồng nghĩa, anh phải "ôm" tiếp số trái phiếu với nỗi bất an, khoản tiền lớn mắc kẹt chưa biết cách nào giải tỏa.
Nhưng với sự thay đổi nhanh chóng của môi trường công việc hiện tại, bạn cũng có nhu cầu phải học nâng cao bản thân cho công việc (và cũng bao gồm bỏ tiền ra đi học một chứng chỉ chuyên môn hoặc học lên thạc sĩ chẳng hạn). Điều đó cũng tốn tiền và thời gian.
Vì tiền và thời gian của bạn có hạn, vậy bạn nên ưu tiên học cái gì?
Trước đây thì có một số bạn nói là mình không cần chọn, học cả hai luôn.
Về chuyện chọn đầu tư vào bản thân và học đầu tư song song luôn, mình đã có bài viết “Bạn Trẻ Nên Đầu Tư Vào Đâu?” trong Đọc Chậm hồi đầu năm rồi. Link bên dưới nếu bạn nào muốn bấm vô coi luôn.
Nhưng với áp lực các công việc trong tương lai mà theo mình sẽ ngày càng lớn, và nhất là một số bạn còn phải làm 2-3 việc kiếm thêm, thì cái chuyện chọn học thêm, đầu tư bản thân hay là chọn học đầu tư sẽ thành lựa chọn 1 trong 2, ít nhất là trong một giai đoạn ban đầu của sự nghiệp. Đó là vì bạn không thể phân thân được, một ngày có 24 tiếng mà thôi.
Ở đây mình muốn nói sâu hơn về một vấn đề : đầu tư là tốn thời gian, và là một thứ bạn phải bỏ nhiều thời gian và nghiêm túc nếu muốn có kết quả tốt.
Bỏ chỉ 10 phút trong ngày nhìn thị trường rồi tiền sẽ đẻ ra tiền?
Không có cái gì là như vậy đâu bạn.
Bạn nghĩ “chơi” cổ phiếu, crypto, đầu tư nhà, v.v. thật sự là “thu nhập thụ động” (passive income)? Với những người gọi là thành công mà mình biết trong mấy lĩnh vực đó và bản thân mình cũng dấn thân, thì chuyện đó chỉ có trong mơ.
Có người nói Bitcoin lên nhiều vậy, nhà lên nhiều vậy, cổ phiếu tech lên nhiều vậy chỉ cần quăng tiền vô để đó thôi rồi ngủ 3 năm thấy lên ào ào. Đó là vì ngày nay bạn bật cái chart ngồi nhìn lại performance của các khoản đầu tư đó trong 3-5 năm qua rồi phán.
Chứ bạn thử ngồi quyết là Bitcoin nó rớt từ 60K về dưới 40K có bán hôn? Tech rớt 30% năm 2022 có bán hôn, nhà giờ đáo hạn, lãi vay tăng gấp đôi trong 2023, có bán nhà hôn?
Bạn có nhớ cái chart gồng cháy cả tay của anh Michael Saylor chăng? Ở giai đoạn đầu 2023 đó mình còn đi cứu thanh khoản cho một số anh em bằng cách mua sỉ lại một vài cục altcoin mà giờ vẫn ì ạch, nhưng cũng lên hơn 40% từ lúc mình mua giúp anh em với giá hữu nghị (nói vậy để thấy crypto season gì mà một số altcoin chạy chán :) ).
Ngay cả đầu tư thụ động mà chọn sai quỹ, chọn sai nền văn mình (mua quỹ track China 2 năm qua thay vì mua quỹ track US) thì bạn lag performance rất xa.
Và mua nhà bỏ đó mà cho thuê nhưng bạn chọn sai khách thuê, và đặc biệt là nếu bạn đầu tư mua nhà cho thuê ở UK chẳng hạn thì khách thuê có thể cho bạn lên bờ xuống ruộng luôn.
Nói cách khác, không có cái đầu tư thụ động hay chủ động nào mà bạn bỏ ra 10 phút trong 1 tuần ngó qua 1 chút rồi tiền nó tự chạy ra. Có một số bạn nói nếu ngày xưa bỏ tiền vào Berkshire của cụ Buffett thì mấy năm nay giàu. Mình nói đó là là bạn bị survivorship bias, vì bạn quên rằng cùng thế hệ có nhiều người bỏ tiền vào một số quỹ khác, bao gồm của Madoff hay hàng private Đông Âu của mấy anh rất to của US, thì tiền đã đi về nơi xa rất xa. Giữa cả nghìn quỹ đầu tư ở giai đoạn 1980s-2000s, thời điểm cụ Buffett outperform thị trường tốt, thì ai đảm bảo bạn chọn Berkshire ngay thời điểm đó là đúng?
Vì vậy, đầu tư là phải quản lý rủi ro, quản lý các lựa chọn, mà quản lý thì tốn thời gian, tốn công sức. Nên không có cái chuyện dùng “residual time” để đầu tư mà có thể kiếm tiền tốt. Bạn có thể win một thời gian ngắn, nhưng sau đó sẽ trả lại.
Thứ mà có thể hiệu quả là bạn biến chuyện đầu tư thành một cái big side project ngoài việc chính, đầu tư cho nó. Như có đứa bạn mình học về IT, rồi build trade bot. Một ngày nó vẫn phải bỏ 1-2 tiếng ra theo dõi bot, chat với mình để hiểu thêm về thị trường tài chính và … sửa code.
Còn mình nhờ làm cái nghề đi dạy và nghiên cứu và làm thêm liên quan tới phân tích nên theo dõi thị trường thành một cái nhu cầu cần thiết và được cấp nguồn lực để theo dõi, phân tích. Nếu không thì một ngày bỏ ra mấy tiếng theo dõi thị trường mà không liên quan công việc chính của mình thì còn thăng tiến thế nào được?
ĐẦU TƯ VÀO KỸ NĂNG BẢN THÂN CŨNG TỐN TIỀN VÀ THỜI GIAN
Thăng Tiến Sự Nghiệp: Con Đường Thu Nhập Chắc Chắn Nhưng Cũng Gian Nan
Thăng tiến sự nghiệp tập trung vào việc leo lên trong công ty hoặc nhảy việc, tiếp thu kỹ năng và kinh nghiệm mới (ví dụ AI skills), và đảm bảo vị trí lương cao hơn. Con đường này mang lại tiềm năng tăng trưởng thu nhập x lần theo thời gian với rủi ro thấp hơn. Hơn nữa, thăng tiến sự nghiệp thường đi kèm với các lợi ích như chăm sóc sức khỏe, kế hoạch nghỉ hưu và cơ hội phát triển nghề nghiệp mới.
Tuy nhiên, thăng tiến sự nghiệp có thể là một hành trình cạnh tranh và đầy thử thách. Nó đòi hỏi sự kiên trì, chăm chỉ và học tập liên tục. Và trong quá trình đó sẽ gặp phải những thất bại và thất vọng (tui mới bị reject một paper cách đây 2 tiếng). Và cũng như đầu tư, không phải bạn bỏ ra nhiều nỗ lực thì return phải như mong đợi. Nó ít rủi ro hơn đầu tư chứ không phải không có.
Chọn cái nào là tùy bạn, chỉ có bạn mới biết khả năng chịu rủi ro của mình, nhưng hãy thành thật với chính mình
Quyết định có nên đầu tư hay theo đuổi sự thăng tiến sự nghiệp là một quyết định cá nhân và chỉ có bạn biết rõ hơn ai hết. Không có câu trả lời phù hợp với tất cả mọi người, vì con đường tốt nhất cho bạn sẽ phụ thuộc vào hoàn cảnh, mục tiêu và khả năng chịu rủi ro của bạn.
Nhưng có những câu chuyện mình biết là ông chồng cày kiếm tiền xong rồi đi đầu tư, thua lỗ xong rồi về lấy tiền vợ chơi tiếp rồi lỗ tiếp. Rồi ông chồng lại cày ngày mười mấy tiếng để lấy tiền đầu tư tiếp. Mà cày vậy rồi thì còn gì tỉnh táo nữa mà đầu tư.
Lại có người đi đầu tư hoàn toàn phụ thuộc vào người khác, cứ đi hỏi người ta mua gì rồi mua theo. Giả sử mấy người đó không lừa đi nữa, là cổ thần, coin thần đi nữa cũng có lúc lỗ. Hoặc họ không rảnh chỉ bạn nữa thì bạn làm gì?
Cuối cùng là một số bạn đầu tư qua quỹ. Cái này là tốt nhưng phải biết chọn cho đúng quỹ, nghĩa là cũng cần bỏ thời gian ra học và theo dõi.
Nói chung là thỉnh thoảng mình hay nhận được câu hỏi là “nên đi học thạc sĩ, học MBA hay là tận dụng cơ hội đầu tư kiếm tiền ở Việt Nam vào crypto, chứng khoán, đất, v.v.”. Bài này là một câu trả lời chung của mình. Lựa chọn là của bạn, và bạn nên nhớ đây là lựa chọn có rủi ro.
Bạn phải thành thật với chính mình:
Bạn có khả năng chọn đầu tư tốt không?
Công việc của bạn học lên thì có tốt không?
Hình hay cuối năm - Tỷ suất sinh lợi một số tài sản trong 2024
Tỷ suất sinh lợi các loại hình đầu tư, mình chôm từ report của Bloomberg. Gần 15 năm qua, cứ US tech stock và bitcoin buy & hold thì sẽ outperform một số bà con mua bậy một số thứ khác. Không có gold và silver.
Nhìn chung đa số các asset class năm nay là đều có lời, ít nhiều thôi chứ không có món nào buy and hold âm so với đầu năm. So giữa năm thì có không ít à. Mà đâu phải tiền của bạn cứ đổ vào mỗi đầu năm thôi, nên phân bổ tiền không hề dễ cho dù bạn đầu tư “thụ động”. Nên mấy cái chart này hay dụ bà con lắm, vì đâu phải toàn bộ tiền là đổ vào đầu năm buy-and-hold rồi thôi.
Một vài video với các chủ đề hay
Lãi suất xuống nhưng lãi vay mua nhà ở Mỹ vẫn cao, vì sao? Đây không phải lần đầu mình quote bài về chủ đề này, nhưng cái video này ít vấn đề kỹ thuật hơn và bình dân học vụ hơn.
Công ty xây dựng gặp khó, chi phí tăng, dòng tiền khó
Bonus thêm bài liên quan
Ngành xây dựng Úc sốc mạnh khi tập đoàn hàng đầu tuyên bố phá sản
Quyết định phá sản của BPG được đưa ra trong bối cảnh ngành xây dựng chịu áp lực nghiêm trọng từ sự gia tăng chi phí vật liệu, sự gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu do đại dịch COVID-19 và lãi suất vay mua nhà tăng cao.
Điều này không chỉ gây khó khăn cho những người mua nhà mà còn làm dấy lên những lo ngại nghiêm trọng về sự bất ổn trong ngành xây dựng Úc, đồng thời tạo ra những tác động tiêu cực lan rộng đến nhiều lĩnh vực của nền kinh tế nước này.
…
Nhiều người mua nhà, đặc biệt các gia đình trẻ, đang phải đối mặt nguy cơ thiệt hại lớn về tài chính, thậm chí phải gánh thêm áp lực tìm kiếm nguồn vốn để tự hoàn thiện những căn nhà vẫn còn dang dở. Điều này làm suy giảm nghiêm trọng lòng tin của người dân vào thị trường bất động sản, vốn đã chịu áp lực từ giá nhà tăng cao và nguồn cung hạn chế.
Tình trạng thiếu hụt nhà ở tại các thành phố lớn như Sydney, Melbourne và Brisbane càng làm trầm trọng thêm vấn đề, đẩy giá bất động sản leo thang và gia tăng áp lực lên nhu cầu về nhà ở xã hội.
Không chỉ dừng lại ở thị trường bất động sản, các chuỗi cung ứng và nhà thầu xây dựng Úc cũng phải chịu ảnh hưởng nghiêm trọng.
Các nhà cung cấp vật liệu xây dựng như thép, xi măng và gỗ đang đối diện nguy cơ sụt giảm đáng kể trong đơn đặt hàng, buộc nhiều doanh nghiệp phải thu hẹp quy mô hoạt động, thậm chí đứng trước nguy cơ đóng cửa. Hàng nghìn công nhân xây dựng và nhà thầu phụ mất việc làm, kéo theo sự sụt giảm thu nhập của các hộ gia đình, làm giảm sức mua trong nền kinh tế.
Hiệu ứng domino không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành xây dựng mà còn lan tỏa sang các lĩnh vực bán lẻ, dịch vụ và tiêu dùng, gây áp lực lớn lên thị trường lao động và các hệ thống an sinh xã hội.
Hệ thống tài chính cũng đang chịu những rủi ro không nhỏ từ cuộc khủng hoảng. Các ngân hàng và tổ chức tài chính đã cấp tín dụng cho các dự án xây dựng lớn hiện phải đối mặt nguy cơ gia tăng nợ xấu.
Nguồn cung hạn chế tất yếu giá nhà sẽ tăng vì không cần số đông mua nhà, chỉ cần một số ít làm ra rất nhiều tiền mua thôi. Chính bạn là người góp tiền cho họ khi đi coi concert, donate tiền coi video online, cày view clip của họ để nhãn hàng book họ, đóng tiền học khóa học của họ, và … mua crypto họ phát hành v.v.
Vì sao Nike đang gặp khó khăn? Dân vẫn chi tiền không có nghĩa là ai cũng thắng. Một vài thương hiệu sang chảnh win mạnh, nhưng vẫn có những thương hiệu cũng sang chảnh lại thua. Nên có lần có người rate Nike là Wide Moat mình không đồng ý. Một thay đổi nhỏ trong trend tiêu dùng hoặc chiến lược của Nike hoặc đối thủ là mọi thứ sẽ thay đổi ngay. Hai từ quan trọng “over-rotated” và “China”.
Một vài bài đọc hay cuối năm
Tiếng Anh
A Baseline Scenario for the Global Economy in 2025 - Bài hay của cụ El-Erian
What Will Happen to China’s Economy in 2025? Huang Yiping nhiều lúc chém gió sai, nhưng mình nghĩ là do các cụ lãnh đạo China hành xử không theo lối thường, và alô model không đủ sâu. Nhưng ở mức độ thông tin thì nên đọc để hiểu tóm tắt vấn đề, còn triển vọng và dự đoán này nọ thì không nên tin lắm.
Norway Is a Ukraine War Profiteer - Một vài nước hưởng lợi đáng kể từ chiến tranh Nga-Ukraine, và ngay cả ở UK, một số ngành hưởng lợi rất lớn ví dụ anh em chơi hàng defense stocks của UK.
Argentina: the making of an economic miracle? Bài này mình đọc thấy có nhiều cái hay, nhưng tùy khẩu vị và mối quan tâm của bạn.
Tiếng Việt
Để đến ngày 'đặc vụ AI' quán xuyến mọi thứ - “AI agent” được dự báo là từ khóa hot cho 2025. Nhưng cụ thể nó là cái gì thì bài này anh Nguyễn Vũ giải thích hay.
Trước hết, cụm từ "AI agent" có lẽ không cần dịch sát thành "tác nhân trí tuệ nhân tạo" làm gì cho thêm rắc rối. Những ai mê phim trinh thám ắt đều biết cụm từ "FBI agent", tức đặc vụ FBI nên cứ hình dung AI agent là những đặc vụ của từng cá nhân, sẵn sàng làm theo lệnh của chúng ta. Sau khi nhận nhiệm vụ, chúng sẽ tự động đi điều tra, tìm hiểu và thực hiện các tác vụ cần thiết để hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Chẳng hạn, máy bạn có cài một AI agent, bạn ra lệnh cho nó lên kế hoạch tổ chức một chuyến đi nghỉ ở Hạ Long, AI agent sẽ kiểm tra lịch làm việc của bạn xem ngày nào đi nghỉ là hợp lý, soạn thư xin nghỉ phép, tìm mua vé máy bay, đặt khách sạn, tìm chỗ ăn hợp khẩu vị, chỗ vui chơi giải trí đúng sở thích của bạn. Tất cả sẽ được thực hiện trong nháy mắt và trình sẵn cho bạn phê duyệt.
…
Rào cản lớn nhất là sự e ngại của người dùng, chưa dám giao phó cho AI agent thay mình đưa ra quyết định độc lập. Cho dù AI agent giỏi đến đâu, bạn có dám giao cho nó đặt phòng, mua vé máy bay, tức tự động chi tiêu tiền trong tài khoản hay thực hiện các giao kết liên quan đến tiền bạc?
Ở mức độ doanh nghiệp cũng vậy. Chẳng hạn, một công ty giao hàng nhanh xây dựng được một AI agent biết tự động hóa quy trình tiếp nhận cuộc gọi của khách hàng, xử lý đơn hàng rồi giao đơn cho các nhân viên giao hàng thực hiện. Giả thử AI agent làm tốt hết, chỉ trừ 5% trường hợp ghi sai địa chỉ giao hàng; công ty giao hàng này chắc chắn không dám triển khai AI agent vào hoạt động.
Tờ Computerworld đưa ra một ví dụ về sự kết hợp giữa AI agent và kính thực tế ảo. Một người đeo kính thực tế ảo, thấy một quảng cáo cho một đêm hòa nhạc sắp tới. Anh này bèn ra lệnh cho AI agent "tôi muốn đi nghe hòa nhạc".
AI agent sẽ mua vé, đưa lịch diễn vào lịch làm việc, báo cho vợ của chủ, thuê người trông trẻ, đặt xe Uber đến đón. Mọi chuyện AI agent làm được hết, nhưng giả thử cô trông trẻ ốm đột xuất, gọi điện báo không đến được nhưng không liên lạc được với AI agent - buổi nghe nhạc xem như đổ vỡ.
…
Tuy nhiên ở đây vấn đề cũng nằm ở chỗ liệu doanh nghiệp đã sẵn sàng để mời AI agent bước vào hay chưa. Điều này cũng giống như khi doanh nghiệp quyết định áp dụng ISO vào quản trị, để mời AI agent vào, doanh nghiệp phải biên soạn lại quy trình, xác định vai trò của từng bộ phận, cách kết nối các bộ phận khác nhau vào một thể thống nhất.
Ví dụ, AI agent có thể quét hết mọi tài liệu nội bộ của doanh nghiệp để sẵn sàng trả lời các lục vấn nhưng giả thử có bộ phận đang nắm các thông tin không thể chia sẻ với bộ phận khác, người điều hành phải biết để đặt ra các giới hạn cho AI agent.
Nếu bạn thích thì bạn nên đọc thêm bài này của cụ Acemoglu để có một góc nhìn về các lựa chọn chính sách về AI phải cân nhắc. The World Needs a Pro-Human AI Agenda
Đọc hết hai bài này thì theo mình AI risk với xã hội ngày một tăng lên, đặc biệt là hiện nay các nhóm tội phạm, khủng bố đang tiếp cận nó. Nhưng có một cụ còn nói với mình là đám đó còn chưa nguy hiểm bằng mấy người hoàn toàn không có khả năng khống chế và hiểu hết về AI được giao cho xài.
Stupidity + AI Capacity + Dunning-Kruger effet = ??? → Tương lai tuyệt vời ở phía trước.
'Cuộc tình' Trump - Musk sẽ kéo dài được bao lâu?
Ông Trump vốn không thích chia sẻ sự chú ý của dư luận với bất cứ ai. Theo Edward Luce của Financial Times, Musk có vẻ không hiểu là ông đang bay sát mặt trời tới mức nào.
Musk đã ăn tối cùng Trump, bay cùng tổng thống đắc cử, đi chơi golf cùng và ở Mar-a-Lago kể cả khi Trump không có mặt. "Cậu ta thích chỗ này - ông Trump đùa hồi tháng trước - Tôi không đuổi cậu ta đi được. Và bạn biết không? Tôi cũng thích cậu ta ở đó".
Ông Trump mang ơn Musk rất nhiều. Ngoài khoảng 200 triệu USD Musk hỗ trợ Trump qua các hình thức khác nhau, Musk gần như "hiến dâng" mạng xã hội X (từng mua với giá 44 tỉ USD) để hỗ trợ chiến dịch của Trump. Việc thuật toán của mạng này quá thiên về Trump đã khiến nhiều người bỏ dùng X.
Để biết ông Trump làm gì, các tweet của Musk bây giờ có tính dự báo không kém các tweet lúc nửa đêm của Trump nhiệm kỳ đầu. Vị trí của Musk thể hiện qua hình ảnh ông ngồi ngay cạnh Trump trên máy bay riêng của vị tỉ phú bất động sản từ New York.
Đối diện họ là con trai tổng thống Donald Trump Jr. và đồng minh chính trị Robert F. Kennedy Jr. - tất cả đều ăn McDonald.
…
Donald Trump - Tập Cận Bình: Quan hệ cá nhân, quan hệ siêu cường
Ồn ào showbiz Việt năm 2024: Đàm Vĩnh Hưng kiện cáo, Nam Em bị phạt, đời tư của Nam Thư - Người không có thời gian cày showbiz news như mình rất thích mấy bài tóm tắt drama vầy.
Ăn réveillon giáng sinh ở xứ Việt - Bài đọc rất là hay và giải trí luôn.
Hình chôm trên mạng: Lake District của nước Anh một ngày sương lạnh.
Chúc các bạn những ngày cuối năm vui vẻ.
Bạn nào chưa đăng ký Đọc Chậm thì có thể đăng ký ở đây nha, miễn phí :).