Đọc Chậm 21/6: Học đại học nghề nào lương cao-ít thất nghiệp, nghề nào lương thấp mà thất nghiệp nhiều?
Iran-Israel và thế lưỡng nan của ông Trump.
Hôm nay vì thời tiết UK có thay đổi gây ra chút sự cố kỹ thuật ở nhà mình, nên mình đã bị chậm công việc với một số nơi, vì vậy Đọc Chậm hôm nay đúng ra có nhiều điều mình muốn viết nhưng mình không kịp thời gian để viết sâu, mình sẽ bổ sung vào giữa tuần hoặc viết thêm vào tuần sau.
Có 4 chủ đề chính tuần này mình muốn đề cập.
Thứ nhất là chuyện đi học, đang hot.
Thứ hai là câu chuyện Iran-Israel và thế lưỡng nan của ông Trump. Thứ ba là những diễn biến theo mình là quan trọng trong chuyện thuế quan.
Và cuối cùng như vậy thì câu chuyện lãi suất Mỹ sẽ như thế nào.
Học đại học nghề nào lương cao ít thất nghiệp, nghề nào lương thấp mà thất nghiệp nhiều? Số liệu của Mỹ
Fed New York có cái báo cáo thị trường lao động, trong đó cho thấy lương bình quân, tỷ lệ thất nghiệp, tỷ lệ làm việc dưới tiềm năng (bao gồm trái ngành và lương thấp). Visual Capitalist vẽ cái hình đẹp để show top những ngành có tỷ lệ đi học mà thất nghiệp nhiều ở Mỹ.
Các ngành tỷ lệ thất nghiệp cao
Mình lên thêm cái hình các ngành mà có tỷ lệ thất nghiệp thấp ở đây
Dữ liệu ở đây để các bạn tham khảo thêm.
Bài học rút ra từ cái bảng này là các bậc phụ huynh đừng nên chỉ dựa vào chuyện “học ngành nào ra có việc làm?” mà suy tính. Vì có những ngành tỷ lệ thất nghiệp cũng không thấp (trên 5%) nhưng mà làm ra lương bình quân cao như Computer Science và Computer Engineering. Vậy thì có nên cho học không?
Mình để thêm bài dưới này nữa của Bloomberg để các bạn tham khảo. “Đi học đại học không còn là khoản đầu tư phi rủi ro”
Năm rồi mình cũng đã viết một bài về mảng nhỏ hơn là du học, như ở dưới - Link đọc ở đây
Nói chung, học đại học bây giờ thì các phụ huynh và người học phải suy tính đủ đường, nhưng rồi chọn chưa chắc trúng 100%. Điều quan trọng là phải có một chiến lược xuyên suốt, chứ không phải vô được rồi “để trường lo”. Vô được đại học, bất kể có là lựa chọn 1 của mình hay không, chỉ mới là bước đầu tiên trên cả con đường đại học và trong cả cuộc đời làm việc. Cái chính là nhiều bạn vô đại học rồi lại xả láng rồi … trượt dài luôn. Đó là câu chuyện mình sẽ nói ở một lần khác.
Còn chốt lại, là hiện nay những con số này sẽ hữu ích để các bạn biết:
Những ngành nào đang ít trend, lợi nhuận thấp (dẫn đến lương không cao), và thất nghiệp lớn
Những ngành nào mà số under-employment cao (cũng rất đáng quan tâm vì dù không thất nghiệp, nhưng cũng sống lây lất)
Những ngành nào lương bình quân cao (dù thất nghiệp có cao, thì nếu mình là survivor, mình kiếm tiền nhanh hơn).
Dù là các con số này là của Mỹ, nhưng nó là cái nền kinh tế năng động bậc nhất nên cái đỉnh cao mà ngành đó bèo thì những nền kinh tế khác ngành đó không sớm thì muộn cũng bèo (cái chỗ có nhiều tiền vốn, công nghệ ít đầu tư).
Đây đương nhiên chỉ là một tài liệu tham khảo và trend chung. Còn tùy vào xem người đi học như thế nào nữa. Ngành bèo cũng có star giàu có, danh tiếng, và ngành xịn cũng có người nộp 500 bộ hồ sơ không ai dám tuyển.
Bạn nào muốn bình luận hay đề nghị làm rõ thêm gì có thể bình luận trên Facebook của mình trong cái post giới thiệu bài Đọc Chậm này.
Iran - Israel: thế lưỡng nan của ông Trump
Có 2 bài viết nói khá đơn giản và rõ vị thế của các bên trong xung đột Israel-Iran. Bài trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần thì cho một cái nhìn tổng quan hơn về việc vì sao Israel chọn tấn công Iran lúc này.
Vì sao Israel chọn tấn công Iran lúc này?
Thành công ngày 13-6 cũng đến kịp thời vào lúc nội các của Thủ tướng Benjamin Netanyahu đang gặp khủng hoảng trầm trọng. Nếu ông mất đa số tại Quốc hội vào cuối tuần tới thì sẽ có bầu cử mới và các thăm dò dự đoán Đảng Likud của thủ tướng sẽ mất 1/4 đại biểu và mất chính quyền. Ông Netanyahu sẽ phải ra tòa về tội tham nhũng và phải đi tù với phu nhân.
Chiến tranh đã đình chỉ việc này và cho ông cơ hội để chuộc lại thanh thế nếu Israel chiến thắng.
…
Cho đến giờ, chiến tranh Gaza không mang lại kết quả gì tích cực: tổ chức Hamas vẫn còn đó và được dân chúng ủng hộ, các con tin vẫn chưa được thả ra, Israel vẫn không kiểm soát được Dải Gaza trên bộ mà chỉ xẹt qua xẹt lại trên các xe tăng kiên cố Merkeva, nếu thò đầu ra là bị thiệt hại. Trong tình trạng mệt mỏi đó, thắng lợi đầu tiên tại Iran như một luồng gió tươi mát mới.
… , Netanyahu quyết định đánh Iran vì đó là giấc mơ ông đeo đuổi từ 20 năm nay và nếu ông không đánh ngay ngày 13-6 thì có thể ngày 19-6, chính phủ ông đã đổ và chẳng bao lâu sau ông vào nhà đá.
…
Thực ra Israel cũng biết Iran không phải là tầm của họ. Đánh chiếm Iran, lật đổ chế độ thần quyền là phải tầm Hoa Kỳ mới làm được.
Tầm Hoa Kỳ cũng không làm được và chưa làm được từ 1979 đến nay. Vậy thuật của Israel là gây chuyện Iran. Khi Iran phản ứng lại thì Mỹ sẽ phải can thiệp và ra tay. Liên tục trong mấy năm liền, Israel kiên nhẫn tìm mọi cách để Hoa Kỳ vào cuộc.
Biết là Israel gây chuyện để ông Trump phải vào cuộc, vậy tại sao ông Trump lại quay xe mới nói đàm phán xong rồi lại dọa người ta “đầu hàng vô điều kiện đi”. Rồi sau đó lại quay xe cho 2 tuần suy nghĩ? Theo giới phân tích là do vụ này:
Hoa Kỳ, cụ thể là Tổng thống Donald Trump, không tán thành chuyện đánh Iran, vì họ còn đang thương thuyết. Nhưng cá nhân ông Trump thì ưa giành công trạng, khi thấy Israel thành công "kiểu James Bond" ngay ngày đầu thì ông đổi ý và khen ngợi. Nếu thất bại thì sẽ không có ông. Sang ngày 14 và 15-6, phản ứng của Iran bằng tên lửa và đạn đạo khiến ông bớt hăng.
Thế lưỡng nan của ông Trump
Thật ra ông Trump đang kẹt vào một tình thế lưỡng nan mà tờ WSJ chỉ ra.
Theo tờ này, kể từ khi bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống thứ hai, Trump kiên quyết rằng Iran không được phép làm giàu uranium, một khả năng mà Tehran khẳng định chỉ nhằm mục đích hòa bình, nhưng cũng là thành phần thiết yếu của bom hạt nhân. Đồng thời, Trump muốn tránh một cuộc chiến ở Trung Đông vì nhiều người ủng hộ ông lo ngại Mỹ sẽ bị cuốn vào một cuộc xung đột kéo dài, dù Mỹ và Israel có gây tổn thất lớn cho các cơ sở hạt nhân của Iran.
Vì vậy ông Trump vẫn để Israel quánh, buộc Iran phải đàm phán về chuyện làm giàu uranium. Nhưng đời có dễ vậy đâu. Tờ WSJ đánh giá
Dennis Ross, một quan chức cao cấp về Trung Đông từng làm việc trong các chính quyền Dân chủ và Cộng hòa, nhận định rằng để chiến thuật của Trump hiệu quả, Tehran phải chắc chắn rằng Trump sẵn sàng dùng vũ lực và không chỉ đe dọa suông.
Rủi ro là Iran sẽ kết luận rằng Trump chỉ đang đe dọa suông, quyết định chịu đựng các vụ không kích của Israel và giữ vững lập trường lâu nay rằng họ có quyền thực hiện chương trình làm giàu uranium.
Lúc đó, Trump sẽ phải đối mặt với áp lực lớn để ra lệnh tấn công đối thủ, một đối thủ dù đã bị Israel tấn công nặng nề nhưng vẫn còn nhiều phương án để phản công lại Mỹ và các đồng minh của mình.
Trump’s Two-Week Pause Is a Big Gamble Iran Nuclear Crisis Will Break His Way
Diễn tiến sắp tới có thể phức tạp và tín hiệu Mỹ phải sử dụng B-52 là một khả năng.
Theo các chuyên gia, cách hiệu quả nhất để tiêu diệt cơ sở làm giàu uranium Fordow của Iran, vốn được bảo vệ nghiêm ngặt và nằm sâu trong núi, là sử dụng các quả bom xuyên đất mạnh mẽ do máy bay ném bom B-2 của Mỹ mang theo. Tuần trước, Trump đã nói với các trợ lý rằng ông đã phê duyệt kế hoạch tấn công, nhưng chưa ra lệnh cuối cùng để xem liệu Tehran có từ bỏ chương trình hạt nhân hay không.
Theo các nhà phân tích, Israel có thể cảm thấy bị buộc phải tiến hành chiến dịch quân sự riêng nhằm vào cơ sở Fordow trong thời gian tới, vì lo ngại Trump có thể không bao giờ chấp thuận một cuộc tấn công của Mỹ, dù hành động của Israel có thể rủi ro và khó khăn hơn.
Hôm nay thì tín hiệu này đã được chú ý khi máy bay ném bom của Mỹ đang bay ra Thái Bình Dương và được cho hướng về phía Iran
Nếu Mỹ tham chiến thì sao? Nhiều tờ báo đã đưa ra một số dự đoán kịch bản, bài này trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần tóm tắt lại cũng dễ đọc. Nhưng kịch bản vẫn là kịch bản mà thôi. Thực tế diễn tiến sẽ có khi là trộn lẫn các kịch bản lại.
Israel tấn công Iran: Ba kịch bản cho cuộc chiến
Thuế quan và Fed
Những diễn tiến phức tạp này khiến nhiều người không để ý là câu chuyện thuế quan cũng đang diễn biến phức tạp.
Nhiều vụ đàm phán được coi là không mấy thành công và một số nước đang có vẻ từ bỏ hi vọng được “good deal” về mặt thuế suất với Mỹ, và đổi lại không nhượng bộ lớn về những mặt khác để được thuế quan thấp. Nói cách khác, nhiều nước đi đầu có vẻ đang chấp nhận thuế quan cao hơn, nhưng từ chối nhượng bộ một số điều với Mỹ. Chẳng hạn là Ấn.
Phía EU xem ra cũng đang chấp nhận là khó có thể hạ thuế suất về thấp hơn 10%, và do đó chỉ tìm kiếm một “limited trade deal” với Mỹ, nghĩa là EU cũng không offer mở cửa một số điều kiện phi thuế quan nữa. Đôi bên đạt được lợi ích giới hạn, Mỹ không chiếm được nhiều lợi ích trong một số vấn đề trọng yếu của EU như điều kiện môi trường, điều kiện phi thuế quan, thuế digital, v.v., đổi lại họ sẽ được quánh 10% thuế quan đối ứng.
EU increasingly resigned to 10% baseline tariff in US trade talks, European sources say
Như vậy sẽ không có winner rõ ràng trong đàm phán thương mại với ông Trump và một số nước sẽ chấp nhận thuế suất cao hơn, như Nomura cho rằng một số nước ASEAN, bao gồm Việt Nam sẽ chịu thuế suất cao để chặn “China rerouting”.
Trong khi đó, bạn đừng tưởng là cái deal China-US êm rồi. Thật ra nó đang âm ỉ bùng lại vì tình hình là xuất khẩu đất hiếm sang Mỹ vẫn đang kẹt. Đến nay đàm phán cơ chế cụ thể ở London vẫn là mù mờ và ông China có tuân thủ không cũng là câu hỏi. Vì vậy bộ đôi hoàn cảnh China-US có thể lại trở mặt với nhau, đặc biệt là nếu Mỹ bị kẹt ở Iran, China sẽ có thể tìm cách trở cờ.
Nói vậy để thấy tác động của trade war là chưa xong đâu, và do đó áp lực lên lạm phát vẫn bỏ ngỏ. Vì vậy, Fed giữ nguyên lãi suất và quan sát tiếp. Vấn đề là nội bộ Fed bắt đầu lục đục.
Các cây viết của FT và analyst của Goldman Sachs có cùng nhận định: chia rẽ sâu sắc hơn cả đợt họp trước.
There were still 10 members expecting two or more quarter-point cuts this year, according to Wednesday’s economic projections. But seven now forecast no rate cuts and two are expecting one cut.
“One notable thing is the number of Fed officials who think there should be no cuts has grown. There is clearly a difference in opinion among the committee,” said Rick Rieder, BlackRock’s chief investment officer for global fixed income, who oversees about $2.4tn in assets.
Dù sao thì với dot plot như thế này (10 ông đòi cắt lãi suất) thì cắt lãi suất vẫn khả năng cao xảy ra hơn. Nhưng khi nào cắt, cắt bao nhiêu thì chia rẽ nhiều.
Một trong các ứng viên chủ tịch Fed kế tiếp Chris Waller đề xuất cắt tháng 7.
Nhưng một số đông nghiêng về view của Mary Daly là nên đợi đến mùa thu.
Nếu bạn nhìn vào data dự báo của Fed, thì có thể thấy 3 điều:
Kinh tế sẽ yếu hẳn đi
Thị trường việc làm sẽ yếu đi nhưng không nhiều
Dự báo lạm phát đã tăng lên so với hồi họp tháng 3, và sẽ chưa đạt 2% mục tiêu trong 2025 và cả năm sau. Nhưng không tệ như một số economist và truyền thông sợ (4-5%).
Số liệu dự báo của Fed cũng tương đồng với số soft info vừa công bố, tình hình tâm lý tiêu dùng của Mỹ không lạc quan lắm.
Dù là tình hình có thay đổi như vậy, nhưng về chính sách lãi suất, cuối cùng thì dự đoán Fed funds rate cuối năm về 3.9 là không đổi so với tháng 3, nghĩa là vẫn khoảng 2 lần cắt. Nhưng dự báo Fed funds rate bình quân đến 2027 tăng lên 3,4% mid point, cho thấy dư địa cắt tiếp không cao. Điều này phản ánh số đông trong Fed vẫn sợ lạm phát dài hạn sẽ vẫn cao.
Điều này cho thấy dù ai thay ông Powell trong năm sau, dư địa cắt lãi suất của Fed thật ra không có nhiều, chỉ đủ để kéo tâm lý trên thị trường cổ phiếu và bất động sản Mỹ chỉ một đoạn. Bước tiếp theo để đẩy tâm lý là cần pha cắt giảm qui định giới hạn bank Mỹ. Cái này có nhiều cái dễ làm hơn câu chuyện gói ngân sách, nên khả năng cao sẽ diễn ra. Đây là 2 lực đẩy thị trường quan trọng của thời ông Trump, và phải làm nếu muốn tránh suy thoái.
Lợi ích đương nhiên phía giàu hưởng là chính, nhưng người giàu không được lợi thì người nghèo cũng không có lợi gì vì họ sẽ sa thải và thu hẹp business để giảm chi phí.
Bạn nào chưa đăng ký Đọc Chậm mà muốn qua năm mới có mấy bài như vầy để đọc cuối tuần thì có thể đăng ký ở bên dưới nha, hổng tốn tiền.